PŁEĆ DUSZY

Analizując życie nieheteronormatywnego żydowskiego króla Dawida, szesnastowieczni kabaliści, rozwinęli interesujący dyskurs gender. Bajkowy. Dyskusje na tematy queerowe,  transpłciowości, androgynii spotyka się już w Talmudzie. Natomiast XVI wieczni mistycy nie ograniczyli się do dyskutowania li tylko płci biologicznej, czy kulturowej, ale zeszli o poziom głębiej, by zadać sobie pytanie o upłciowienie duszy. Nieco dalszym, choć niemniej istotnym, pytaniem, było: czy w toku reinkarnacji mogą pomylić się bio-pokrowce na dusze - czyli ludzkie ciała. Czy jest możliwe, że dziewczyna w trakcie kolejnego gilgulu dostanie ciało chłopaka i vice versa.

Adopcyjna rodzina Dawida była, delikatnie mówiąc dość dysfunkcyjna. Ojciec, Szaul, był królem. Mógłby być równie dobrze dyrektorem banku lub innym prominentem skonfliktowanym z obowiązującym skryptem seksualnym epoki i swojej klasy społecznej.
Szaul jest zazdrośnie zakochany w Dawidzie, przyjacielu własnego syna Jonatana. Jego zazdrość staje się z czasem coraz bardziej patologiczna.
Natomiast jego transpłciowa córka Michal, również jest zakochana w Dawidzie. 
Dawid jest zakochany w obydwojgu rodzeństwie. 
Szaula nikt nie kocha. 
Ostatecznie, opuszcza go również Bóg.

Michal pomaga Dawidowi w ucieczce. 
Marc Chagall

Dawid żeni się z  Michal, siostrą Jonatana. Jednak do końca nie jest jasne, czy Michal była siostrą czy bratem Jonatana, dziewczyną, czy też chłopakiem przebranym za dziewczynę.
Wydaje się, że Michal,  swojej religijności, nie postrzegała przez pryzmat kategorii kobiecości czy męskości lecz wybrała formę alternatywną do obowiązujących wzorców i norm.
W Talmudzie, w traktacie Eruwin czytamy, że Michal zakładała filakterie (מיכל בת כושי היתה מנחת תפילין).
Najbardziej zaskakujące jest jednak to, że ówcześni juryści prawa mojżeszowego wiedzieli o tym i nie protestowali (ולא מיחו בה חכמים)!
Ta, tocząca się dwa tysiące lat temu dyskusja jest istotna z punktu widzenia ruchów feministycznych we współczesnym judaizmie. Dla judaizmu reformowanego, polegającego w istocie na redukcji tego co “nienowoczesne”, jest to w praktyce zupełnie nieistotne. Natomiast, może okazać się ważnym dla ruchów femino-ortodoksyjnych. W podsumowaniu dyskusji, rabi Josi stwierdza: “jest to dozwolone/opcjonalne dla kobiet” (נשים סומכות רשות). Język Talmudu jest niezwykle ścisły. Jeśli byśmy chcieli ten krótki wniosek, w oparciu o całość dyskusji rozwinąć, wyglądałoby to tak:

Chociaż tylko mężczyźni mają przykazane pewne obowiązki jako bezwzględne nakazy, kobiety mogą je również wykonywać, jeśli tego pragną i uważają, że jest to istotne dla ich duchowego rozwoju. Mogą zatem wykonywać te micwy, z obowiązku których są zwolnione. Brak obowiązku nie oznacza zakazu.

Ten wniosek potwierdza Mechilta de-rabi Jiszmael: “Kobiety są włączone (הנשים במשמע) w micwę tfilinu”.
Izaak Luria mówi wprost, że dusza Michal pochodziła z męskich przegródek (מעלמא דדכורא) w Niebiańskiej Szatni Dusz.
Nieco młodszy od Arizala kabalista, rabi Jeszajahu Horowic w swoim szkatułkowym dziele “Sznej Luchot ha-Brit”, wykorzystuje casus Michal do wyjaśnienia dziwnego i sprzecznego zachowania proroka Eliasza. Horowic zakłada bowiem, że Eliasz posiadał dwie dusze, lub ujmując to w kategoriach współczesnej wiedzy o ludzkim mentalu: osobowość mnogą. Eliasz, najpierw ucieka do Ber Szewy by ratować życie, następnie, po przybyciu na miejsce prosi Boga, by ten - odebrał mu życie.
Horowic uważa, iż sprzeczność wynikała z faktu, że jedną decyzję podjęła dusza kobieca (נשמתין דמסטרא דנוקבא), zaś drugą - męska (נפשו מסיטרא דדכורא). Albo na odwrót.
Ponadto, na temat łączenia dusz sporo znajdujemy w księdze Zohar, konkretnie w kwestii damsko-męskich hybryd na poziomie spirytualnym - w rozdziale Wajigasz.
Z całej tej dziejby mistycznej wynika, że dusze bynajmniej nie są neutralne płciowo.
Ale dusza to jedno, a człowiek, to drugie. Może się zdarzyć, że płeć duszy jest inna niż płeć ciała. Z sugestii rabinów nie wynika iżby taka sytuacja była czymś pomyłkowym, lub niespotykanym.
W literaturze rabinicznej plenią się wszelkie możliwe transgresje.
Wg Zohar, Patriarcha Izaak miał duszę kobiecą, inne źródła sugerują, że była to dusza Pramatki Ewy.
Lea modli się do Boga o zmianę płci poczętego dziecka, które nosi w brzuchu. Chce urodzić dziewczynkę. Skąd jednak wie, że w środku nosi coś męskiego? Po prostu wie. Jest Patriarchinią - bodhisattwą. Rodzi dziewczynkę Dinę, która ma duszę chłopca.
Rodzi chłopca, który ma ciało dziewczynki - Diny.
Z kolei Rachela modli się o chłopca, lecz jej macicę wypełnia już kobieca dusza… dusza przyszłego syna Josefa itd itp.
Wydaje się, że te żydowskie genderyzmy zaczęły przenikać do wczesnego chrześcijaństwa.
Autor nowotestamentalnego “Listu Jakuba”, pisze o ἀνὴρ δίψυχος. Dipsychos to ktoś o dwu duszach, dwóch sposobach myślenia,  dwóch naturach. Hieronim używa okreslenia vir duplex animo - człowiek dwóch dusz. Człowiek palimpsest, jak ów zwój z wizji Ezechiela, księga pisana dwukrotnie.
Na zakończenie dnia a zarazem nocną lekturę wybrałem sobie Tikun Hacot. Jest to chyba najbardziej kobieca modlitwa judaizmu. Jest bardzo popularna wśród Żydów sefardyjskich i wśród chasydów. Kabaliści traktują ją jako nieodzowny składnik skomplikowanego procesu rekonstrukcji świata.
Pierwszej części Tikun Hacot, odmawianej tuż przed północą, patronuje pramatka Rachela (ta szczęśliwa - kochana przez Jakuba), drugiej, odmawianej po północy - pramatka Lea (to ta, której Jakub nie zauważał, niewidzialna, niekochana Lea).
Powiada się, że tego czego Rachela nie może wyprosić u Boga śmiechem, tańcem i radością - Lea załatwi to smutkiem, płaczem i ciężką pracą.
Są to symetryczne napięcia i paralele:
modląca się kobieta - Bóg
kochanka - kochanek
żona - mąż
niewolnica - pan.
W istocie Rachela i Lea, to jedna osoba. Cinderella.
Po zmroku, gdy zapada noc, staje się królewną. Jest szczęśliwa.
Jest obiektem adoracji i pożądania. Jest Kochanką.
Gdy wybija północ i nadciąga świt, martwi się i płacze. Czar mija. Kochanka na powrót staje się żoną, matką, gospodynią, kucharką, służącą, niewolnicą…
Dobranoc.